Altın yapısı gereği diğer değerli madenler arasından sıyrılmış, tarihte kimi zaman alışverişte para görevi ile kullanılmış, kimi zaman uluslararası ödemeler sisteminin temelini oluşturmuş, günümüzde yatırım aracı olarak kullanılmaktadır. Tarihin ilk yıllarından bugüne insanların öncelikli tercihi olan altın işlenmesi en kolay metallerdendir. Altın, savaşlar, siyasi – ekonomik krizler ve doğal afetler gibi olaylar sırasında “güvenli liman” olarak görülür. Halkımızın geçmişten bugüne altına olan talebi geleneksel ve yapısal nedenlerle ortaya çıkmıştır. Bu talep 2008 Küresel Finansal Krizi ile daha da artmış yükselen altın fiyatları Türkiye’de finansal piyasaları etkilemiştir.
Yatırımcıların Dikkatine: Altın Fiyatları Nasıl Belirlenir?
Yıllardır ülkemizde ekonomideki özel yerini koruyan ve her dönemde gündemde kalan altın, günlük hayattaki en küçük olaylardan anında etkilenmektedir. Ortaya çıkan yeni fiyatlar ise altının arz ve talebi üzerine büyük rol oynamaktadır.
Bu yazımızda Kapalıçarşı altın piyasasında, altın fiyatını belirleyen etkenleri yurtdışı ve yurtiçi etkenler olmak üzere iki başlıkta aktarıyoruz.
Altın Fiyatlarında Yurtdışı Etkenler
Kıymetli maden maliyetlerinde meydana gelen artış veya azalışlar, altın madenlerinde çalışan işçilerin greve gitmesi, madenlerde meydana gelen çöküntüler, su basmaları, Güney Afrika ve Rusya gibi büyük altın üreticisi ülkelerde meydana gelen ihtilallar, ayaklanmalar, savaşlar altın ve diğer kıymetli madenlerde spekülasyonlara yol açmakta, bu durum ise fiyatların yükselmesine yol açmaktadır.
Döviz piyasalarında meydana gelen ani artış veya azalışlar, devalüasyon ve enflasyon beklentileri, ülke ekonomisinde beklenen durgunluk altın talebini etkilemektedir.
Petrol fiyatlarında görülen artış veya azalışlar, petrol üreticisi bir ülkede yaşanan siyasi karışıklık petrol fiyatlarını etkilemekte, böyle bir durum ise altının arz ve talebini direkt olarak etkilemektedir. Petrol fiyatları ile altın fiyatları arasında doğrudan bir ilişki söz konusudur. Petrol fiyatlarının aşırı oranda yükselmesi sonucunda geliri yükselen petrol üreticisi Arap ülkeleri, biriken Petro dolarların bir kısmını altın alımında kullanmış, bu durum altın fiyatlarının yüksek seviyeye çıkmasına yol açmıştır.
Siyasal arenada çıkan krizlerde altın üzerindeki beklentileri etkilemektedir. Bunların yanı sıra gelişmiş ülkelerde ve altın üreticisi ülkelerde meydana gelen büyük depremler, sel felaketleri dünya borsalarındaki altın fiyatları üzerinde önemli rol oynamaktadır.
Batılı devlet başkanları ile hazine ve maliye bakanlarının yaptıkları açıklamalar, merkez bankalarınca döviz ve altın borsalarına yapılan müdahaleler, hisse senedi fiyatlarındaki ani düşüş veya yükselişler altın talebini etkilemektedir.
Avrupa borsalarındaki fiyatlar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Kapalıçarşı’daki altın tüccarlarının izlemek durumunda olduğu en önemli referanstır.
Özellikle Amerika Birleşik Devletler, Japonya, Euro bölgesi ülkeleri gibi dış ticarette söz sahibi ülkelerin ekonomilerine ilişkin açıklamaları, dış ticaret verileri, enflasyon ile ilgili tahmin ve yorumları, sanayi üretimi ve tüketimi ile ilgili açıklamaları, işsizlik rakamlarındaki artış veya azalışlar, emlak fiyatlarındaki değişiklikler döviz piyasalarını etkilemektedir. Önem sırasına göre, dünya borsalarında altın fiyatlarını etkileyen faktörlere baktığımız zaman ilk sırada dünya döviz borsalarındaki değişiklikler gelmektedir.
Altın Fiyatlarında Yurtiçi Etkenler
Kapalıçarşı altın borsasında, altın fiyatlarının belirlenmesinde rol oynayan bir diğer ölçü Kapalıçarşı borsasındaki döviz fiyatlarıdır. Piyasada gerçekleşen altın işlemlerinin büyük bir bölümü Amerikan dolarına karşı yapılmaktadır. Altına olan talep arttığında satın alınan altın karşılığında genellikle dolar ödenmesi gerektiğinden dolayısıyla dolara olan talep de artmakta ve doların fiyatını arttırmaktadır.
Elindeki altını satan kuyumcu ve sarraflar sattığı altını yerine koymak için piyasaya gittiğinde altın fiyatları kuyumcunun maliyetinden yukarı çıkmış ise, bu durumda kuyumcu altının düşmesini bekler ve beklerken de göreceli olarak riskli olan TL’de kalmayı tercih etmez ve dövize geçer. Bu da döviz talebi yaratır ve döviz kurunun efektif piyasada yükselmesine neden olur.
Bir diğer durumda ise döviz fiyatlarındaki artış, altın fiyatlarını yukarı çekmektedir. Altın fiyatlarının hesaplanmasında temel ölçülerden birisi olan, döviz fiyatları yükselmeye başladığı anda, altın fiyatı da aynı oranda yükselmeye başlamaktadır. Bunun tersi bir durumda ise yani döviz fiyatlarının düşmesi durumunda altın fiyatları da matematiksel olarak aynı oranda düşmektedir.
Altın fiyatının belirlenmesinde rol oynayan bir diğer etken, yurt içi altın talebinin yoğunluğudur. Özellikle yaz aylarında, yani altın talebinin artış kaydettiği aylarda bazı günler kısa süreli bir altın kıtlığı yaşanmaktadır. Altın ithalatçıları bu dönemlerde arbitraj işlemlerinden önemli karlar elde etmektedirler.
